اجزای تشکیل دهنده دندان
در این مقاله سعی داریم اجزای تشکیل دهنده دندان را تشریح کنیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
دندان‌ها به صورت دو قوس فک پایین و بالا در دهان قرار دارند که به آن‌ها Lower Arch و Upper Arch گفته می‌شود.
البته اصطلاحی که بیشتر رایج است برای قوس بالا Maxillary Arc و برای قوس پایین Mandibular Arch است.
پس به فک بالا که ثابت است ماگزیلا و به فک پایین که تنها عنصر متحرک فکین به شمار می‌آید، ماندیبول گفته می‌شود.
آناتومی دندان
به خطی عمودی فرضی که قوس فکین را به دو بخش مساوی تقسیم بکند، خط وسط یا Midline می‌گویند.
اگر بجای این خط یک سطح را در نظر بگیریم که تمام بدن را به دو نیمه تقسیم کند، به آن پلن ساجیتالی (Mid-Sagittal-Plane) گفته می‌شود.
در این صورت فکین به چهار بخش تقسیم می‌شود که به هر یک از آن‌ها ربع فک یا Quadrant گفته می‌شود.
۴ ربع تقسیم بندی شده دندان
در تصویر بالا ۴ ربع تقسیم بندی شده قابل ملاحظه است. نیمه راست بالا، نیمه چپ بالا، نیمه راست پایین و نیمه چپ پایین.
به عمل جویدن و یا گاز گرفتن مواد غذایی مضغ یا Mastication یا Comminution گفته می‌شود.
به عملی که با حرکت فک پایین و تماس خود با فک بالا باعث جویدن می شود، اکلوژن Occlusion می‌گویند.
همانطور که می دانیم به صورت کلی، دندان‌ها از دو قسمت تاج Crown و ریشه Root تشکیل شده‌اند.
در واقع آن چیزی که به عنوان دندان داخل دهان دیده می‌شود، همان تاج دندان است و ریشه قسمتی از دندان است که در زیر لثه (جینجنوا، Ginginva) قرار گرفته و به‌طور طبیعی در دهان دیده نمی‌شود.
آلوِئولار پروسِس و لیگامان پریودنتال
ریشه دندان‌ها در فک بالا و پایین توسط استخوانی احاطه شده است که به آن Alveolar Process گفته می‌شود.
آلوِئولار پروسِس پیش از اینکه استخوانی سخت و سفت باشد، استخوانی است که ماهیت اسفنجی و متخلخل دارد.
وقتی دندان کشیده شود به حفره استخوانی ایجاد شده، Bony Sock یا Alveolus گفته می‌شود.
اجزای تشکیل دهنده دندان
اجزای تشکیل دهنده دندان به شرح زیر است:
تاج آناتومیکی (Anatomical-Crown):
قسمتی از دندان که توسط مینا پوشیده شده است و تا C.E.J ادامه پیدا می‌کند.
تاج کلینیکی (Clinical-Crown):
به قسمتی از دندان که نمایان است گفته می‌شود. اندازه این تاج در تمام طول زندگی با تحلیل لثه‌ها می‌تواند تغییر کند در حالیکه تاج آناتومیکی همیشه اندازه ثابتی دارد.
ریشه آناتومیکی (Anatomical-Root):
به قسمتی از ریشه که با سِمان Cementum پوشیده شده است گفته می‌شود.
ریشه کلینیکی (Clinical-Root):
آن قسمت از ریشه که در دهان قابل رویت نیست و مانند تاج کلینیکی می تواند نسبت به ریشه آناتومیکی تغییراتی از نظر اندازه داشته باشد.
مینا (Enamel):
مینا یک بافت سخت آهکی شده‌ای است که عاج تاج دندان را می‌پوشاند. از لحاظ بافت شناسی بافت مینا ترکیبی از میله‌ها و منشورهایی است که عمود بر سطح عاج قرار گرفته‌اند. سخت ترین بافت زنده بدن انسان محسوب می شود اما بسیار شکننده است. شامل ۹۷% ماده غیر آلی و ۳% ماده عالی می‌باشد.
عاج (Dentin):
عاج بافتی سخت و استخوانی است که حجم اصلی تاج و ریشه را تشکیل می‌دهد. در داخل خود حفره پالپ (Pulp-Cavity) را محصور می سازد. در ساختمان عاج تقریباً ۳۰% ماده آلی و ۷۰% ماده غیر آلی مشاهده می شود.
سِمان (Cementum):
سمنتوم لایه‌ای نازک سخت و استخوانی است. یکی از وظایف سِمِنتوم اتصال ریشه دندان به بافت‌های احاطه کننده اطراف دندان می‌باشد.
پالپ (Pulp):
بافت نرمی است که حفره داخل دندان را پر می‌کند و شامل عروق و اعصاب است.
حفره پالپ (Pulp-Cavity):
به تمام حفره داخل دندان، حفره پالپ گفته می‌شود. این حفره در تاج دندان کمی پهن‌تر و در ریشه یا ریشه‌های دندان به‌صورت کانال باریک در امتداد ریشه قرار گرفته است. به قسمتی از این اتاقک یا فضای خالی که در تاج قرار گرفته است اتاقک پالپ (Pulp-Chamber) و به قسمتی که در ریشه قرار دارد کانال پالپ (Pulp-Canal) گفته می‌شود. عروق و اعصابی که در حفره پالپ قرار دارد از منفذی در انتهای ریشه به نام آپیکال فورامِن (Apical-Foramen) از سمت استخوان وارد دندان می‌شوند.
خط طوق یا یقه (Cervical-Line) یا (Neck):
خط کاملا مشخصی است در سطح خارجی دندان و درست در حد فاصل مینا و سِمان که به آن C.E.J یا سمنتوم انامل جانکشن نیز گفته می‌شود. به این ترتیب خط طوق، تاج آناتومیکی و ریشه آناتومیکی را از هم جدا می‌کند.
دنتین انامل جانکشن (Dentine-Enamel-Junction):
محل اتصال عاج و مینا در تاج آناتومیکی است.
لیگامان پریودنتال (P.D.L):
رشته‌های فیبری است که سِمان را به استخوان آلوئل متصل می‌کند.
جمع بندی
در این مقاله به شرح اجزای تشکیل دهنده دندان پرداختیم.
همچنین می‌توانید با مراجعه به مقاله‌های آناتومی دندان و برآمدگی و فرورفتکی دندان های قدامی درباره دندان‌ها بیشتر بخوانید.
برگرفته شده از مقاله کامل آناتومی دندان و اجزای تشکیل دهنده آن مجموعه لابراتوار دندانسازی | های دنت
منبع: لابراتوار دندانسازی | های دنت
